Muhibbi - twórczość Sulejmana

Tronie w mym samotnym schronieniu, moje bogactwo, miłości moja, mój księżyca blasku!Mój najszczerszy przyjacielu, powierniku, moje istnienie samo, mój padyszachu urody, mój Sułtanie, Życie moje, istnienie moje, czasie mego żywota, moje wino młode, moje niebo, Mój dniu wiosenny, moja młodości o wiosennej twarzy, mój jasny dniu, moje kochanie, śmiejący się płatku różany. Rozkoszy moja, mój wina pucharze, moja gospodo, lampo, światło, świeco moja, Moja pomarańczo, mój granacie i gorzka pomarańczo , moja świecy śród nocy, Moje ogrody, słodyczy, różo, jedyna, co mnie nie smuci na tym świecie,Moja święta, mój Józefie, moje wszystko, królu w Egipcie mego serca, Mój Stambule, mój karamanie, moja ziemio anatolijska, Mój Badachszanie, mój kipczaku, mój Bagdadzie, mój Chrosanie, moja żono piękno włosa, skośnobrewa moja, moja miłości o figlarnych oczach, moja cierpliwa, krew moja na tych rękach jeśli umrę, moja niemuzułmanko, Jestem pochlebcą pod twymi drzwiami, zawsze będę śpiewał twe pochwały, Ja, kochanek o udręczonym sercu, o oczach pełnych łez, ja Muhibbi, jestem szczęśliwy(...)

Nie tylko o Sulejmana biją się kobiety ...

Ah... Selim.Miliony kobiet , ale tylko na jedną noc.W końcu trafia się taka Nurbanu. Piękna ciemnowłosa niewolnica , ale jak każdy mężczyzna w pałacu się nią znudził. Pojawia się Dilsah. Spędzali ze sobą mnóstwo czasu  , a Nurbanu stała się zazdrosna. Dilsah zabije zwierzę rywalki i będzie próbowała ją zabić przez utopienie , ale pewien sługa ją powstrzyma , a Dilsah umrze przez uderzenie w głowę. Nurbanu miała ciężkie życie. Na jej oczach zabito rodzinę , a następnie trafiła do pałacu  jako niewolnica - zupełnie tak jak w przypadku Hurrem. Wybranka Selima będzie próbować popełnić samobójstwo.

Selim II Pijak

Selim II zwany Mest (Selim Pijak, ur. 28 maja 1524 - zm. 12 listopada 1574) – sułtan z dyn. Osmanów, panujący w latach 1566 - 1574.
Syn Sulejmana I Wspaniałego i Roksolany. Ojciec Murada III.
Jedyny z braci, który ocalał z walk sukcesyjnych w ostatnich latach panowania ojca. Pozbawiony zdolności militarnych i talentów politycznych swych poprzedników na tronie, nie brał udziału w kampaniach wojennych, sprawowanie władzy powierzył ministrom z wielkim wezyrem Mehmedem Sokollu na czele, poświęcając się orgiom i zabawom.
W czasie jego panowania Osmanowie prowadzili wojny z Persją, Węgrami i Wenecją. W jego imieniu Mehmed Sokollu zawarł traktat pokojowy z cesarzem Maksymilianem II Habsburgiem, na mocy którego cesarz przystał na uiszczanie corocznego trybutu w wysokości 30 tys. dukatów (Konstantynopol, 1568). W okresie jego rządów nastąpiło pierwsze zetknięcie Osmanów z Carstwem Ruskim. W 1570 r. w Konstantynopolu zawarto traktat pokojowy z Iwanem Groźnym. Opanowanie Cypru (1570) spowodowało zawiązanie się antytureckiej koalicji państw europejskich, tzw. Ligi Świętej (powstałej z inicjatywy papieża Piusa V), w wojnie z którą wojska tureckie poniosły druzgocącą klęskę w bitwie morskiej pod Lepanto 7 października 1571 roku.
Po rychłym rozpadzie koalicji chrześcijańskiej dzięki staraniom wielkiego wezyra Sokollu odbudowano flotę turecką i odzyskano z rąk francuskich Tunis. W 1573 podpisano traktat pokojowy z Wenecją, utrwalający tureckie panowanie na Cyprze.

Blog nieczynny

Z przykrością zawiadamiam , że od 10 lipca do 24 lipca blog niestety będzie nieczynny.Może się okazać , że wrócę jednak wcześniej. Obiecuje , że kiedy wrócę od razu wznowię działanie bloga.

Roksolana

Roksolana (ukr. Роксолана, imię perskie Churrem, także Hürrem, ur. ok. 1505, zm. 15 kwietnia 1558 w Stambule) – konkubina (od około 1520 r.), a następnie żona Sulejmana Wspaniałego, matka sułtana Selima II Pijaka.Prawdopodobnie była córką ruskiego kapłana prawosławnego z Rohatynia leżącego na Rusi Czerwonej (ówcześnie terytorium Królestwa Polskiego, współcześnie Ukrainy). Według XIX-wiecznej literatury Roksolana urodziła się jako Anastazja (Nastia) lub Aleksandra Lisowska. W młodym wieku trafiła do niewoli tureckiej – najpewniej w czasie najazdu Tatarów na Rohatyn w 1509 r., prawdopodobnie jednak nieco później. Około 1520 r. trafiła do sułtańskiego seraju. Pełne nazwisko Anastazji czy Aleksandry jako późniejszej sułtanki Hürrem z tytułami to: Devletlu İsmetlu Hürrem Haseki Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretler.W 1521 urodziła syna Mehmeda. Miała doprowadzić do usunięcia dotychczasowej żony sułtana Mâhidevrân od łask Sulejmana. Swój silny wpływ na Sulejmana wykorzystała do zapewnienia następstwa tronu jednemu ze swoich synów. Urodziła sułtanowi po Mehmedzie kolejno córkę Mihrimah i synów Abdullaha (zmarłego w dzieciństwie nie pokazali tej postaci w serialu), Selima (przyszłego władcę), Bayezida i Dżihangira. W walce o wpływy na dworze doprowadziła do zamordowania najstarszego syna Sulejmana (ze związku z Mâhidevrân), Mustafy (1553), oraz wielkiego wezyra Ibrahima (1536).
W roku 1530 (data podawana przez angielskiego obserwatora sir Georgia Younga) odbył się oficjalny ślub sułtana Turcji Sulejmana Wspaniałego i Roksolany oraz wystawne wesele.
Zmarła 15 kwietnia 1558 i została pochowana w Stambule, przy meczecie Sulejmana.Z jej dzieci syn Mehmed zmarł w 1543, Dżihangir zginął na wojnie w Persji w 1553, a Bayezid został stracony w 1562. Następcą Sulejmana Wspaniałego na tronie Imperium Osmańskiego został w 1566 Selim II, uważany za najmniej zdolnego z rodzeństwa.
Wraz z mężem stała się bohaterką wielu utworów artystycznych, m.in. symfonii C-dur Haydna z 1777. Roksolana była adresatką listów i poezji miłosnej Sulejmana. Miała prawdopodobnie wpływ na politykę zagraniczną Turcji; zachowały się jej dwa listy do króla Polski Zygmunta Augusta, w których wyrażała współczucie po śmierci Zygmunta Starego. Istnieje teoria, że dość łagodna polityka Sulejmana wobec Polski wynikała z wpływu Roksolany, czującej silne związki z rodzinną ziemią. Sułtanka była znana z licznych fundacji budowli religijnych (jako pierwsza kobieta w Turcji), głównie meczetów i szkół koranicznych (m.in. w Stambule, Mekce, Medynie, Adrianopolu).
Imię Roksolana pojawiło się w literaturze francuskiej i włoskiej; oznaczało jej pochodzenie z Rusi i występowało w formach Roxolana, Roxolane, Roxelane, Rosanna, la Rossa. Imię Hürrem, nadane przyszłej sułtance w haremie, oznaczało z kolei „radosna”, „pogodna”, „kwitnąca”. Wskutek błędu Samuela Twardowskiego, który w swojej relacji z poselstwa w Turcji w latach 1621–1623 nagłośnił sprawę nazywania Roksolany „siostrą króla polskiego”, powstała legenda o królewskim pochodzeniu sułtanki. W rzeczywistości chodziło o symboliczne nazywanie sułtana „bratem króla Polski”, a w konsekwencji jego żony – „siostrą króla”.

Mahidevran - wygnanie i życie poza haremem

Można zauważyć , że Sulejman nie lubi kłótni między '' jego kobietami''. Konflikty się zaogniały ,  Mahidevran wyjechała , ale pozostała najwyższa stawka - tron Sułtana.Główni rywale to Mehmed i Mustafa, ale to syn pierwszej żony bardziej nadawał się na ten urząd. W każdym razie ,  po śmierci Mustafy spowodowanej intrygą Hurrem , Mahidevran musiała opuścić Seraj. Przez tyle lat próbowała jak najlepiej wychować księcia zaniedbała wszystko , a najważniejsze , że to było jej dziecko - odebrane przez jego ojca. Wyjechała do Bursy (am też pochowano Mustafę). Była tam jedyną osobą , oprócz służby. A ona nie była lepsza. Szydziła z niej , oszukiwała. Po pewnym czasie Mahidevran nie było stać na płacenie za pobyt.Cała sytuacja poprawiła się pod koniec panowania Sulejmana , kiedy to Selim spłacił jej dług i kupił jej dom. Bardzo jej pomagał.Zbudował nawet grób dla Mustafy. Do końca życia  dbała o pamięć o Mustafie  ,oraz wydawała ostatnie pieniądze na uporządkowanie grobu jej syna.

Pargalı İbrahim Pasza

Pargali Ibrahim Pasza (tur. Pargalı İbrahim Paşa, ur. 1493 w Pardze, Republika Wenecka; zm. 15 marca 1536 w Konstantynopolu), znany też jako Frenk Ibrahim Pasza – wielki wezyr w Imperium Osmańskim.
Pochodził z rodziny greckich chrześcijan – rybaków z Pargi. W latach 1523–1536 sprawował urząd wielkiego wezyra. Brał udział w bitwie pod Mohaczem (1526), dowodził oblężeniem Wiednia (1529), a w latach 1532–1534 walczył z powodzeniem jako naczelny wódz w I Wojnie Turecko-Perskiej.
Ibrahim był najbliższym przyjacielem a także szwagrem sułtana Sulejmana Wspaniałego. Około 1520 roku podarował padyszachowi niewolnicę Roksolanę (późniejszą sułtankę Hürrem). W wyniku jej intryg został oskarżony o spisek i stracony z polecenia sułtana.

Şehzade Mehmet

Şehzade Mehmet urodzony w 1521 roku. Syn Sulejmana Wspaniałego oraz Sułtanki Hürrem. Brat książąt Mustafy, Selima, Cihangira, Bayezita oraz Sułtanki Mihrimah.  Historycy twierdzą, że Mehmet był podobny do księcia Mustafy. Świetnie władał mieczem, był wzorem do naśladowania. Mehmet ożenił się z Esmehan Baharnaz Sultan. Zmarł bardzo młodo, w wieku 22 lat (1543 rok). Istnieją różne opinie na temat śmierci Mehmeta. Według niektórych zmarł na ospę, według innej opinii umarł śmiercią naturalną, a według jeszcze innej został zamordowany na rozkaz Mahidevran (tak zmarł również w serialu). Ponieważ widziała w nim zagrożenie dla księcia Mustafy.

Ciekawostka: Po śmierci syna Sulejman kazał słynnemu architektowi Sinanowi zbudować meczet w Stambule dla Mehmeta.

Şah Sultan

Şah Sultan córka Sułtana Selima I oraz Ayşe Hafsy, urodzona w 1509 roku w Manisie. Siostra późniejszego Sułtana Sulejmana, Hatice Sultan, Beyhan Sultan, Yenisah Sultan, Hatun Sultan, Fatmy Sultan, Sehzade Orhana, Korkuta oraz Musa. Wychowała się w Manisie i wyszła za mąż za przyszłego Wielkiego Wezyra Lutfi Paszę. Urodziła dwie córki Esmehan oraz Baharnaz Sultan. Później jednak chciała rozwodzić się z Lutfi Paszą, ponieważ oskarżała go o cudzołóstwo. Sah zmarła w 1572 roku, w Konstantynopolu.
W serialu Sah wystąpiła jako osoba przebojowa i mająca konflikty z Hurrem.

Ciekawostka: Po wielu problemach z Lutfi Paszą Sah zarządziła, aby urzędnicy pobili Wielkiego Wezyra.

Gülfem Hatun

Rosalina (później Gülfem - ,,jak róża''), urodzona w 1497 roku. Wielu ludzi podejrzewa, że była Polką bądź Sycylijką. Najprawdopodobniej poślubiła Sułtana w 1511 roku. W 1519 roku  Gülfem jako druga żona ( w serialu ukazuje się jako pierwsza żona) urodziła Sulejmanowi synka, Murada. Jednak kiedy zmarł, w 1521 roku z powodu epidemii ospy Gülfem straciła ''stanowisko'' Sultan, a otrzymała Hatun. Zmarła w 1562 roku. Serial Wspaniałe Stulecie pokazuje, że Gülfem próbowała zabić Sułtana i sama z tego powodu poniosła klęskę. Jednak legenda mówi, że pragnęła zbudować meczet, jednak nie miała za dużo pieniędzy, aby go dokończyć. Chciała od kilku kobiet w haremie pożyczyć pieniądze, ale wiele konkubin odmówiło z zazdrości, ponieważ Gülfem była blisko Sułtana. Tylko jedna kobieta zaoferowała swoją pomoc, jednak pod pewnym  warunkiem. Z pożyczką miała udać się do Sułtana. Gülfem zgodziła się, jednak Sułtan rozgniewał się i kazał strażnikom zabić Gülfem. Sułtan dokończył budowę meczetu.

Śmierć Sulejmana

Meczet Sulejmana

Sulejman zmarł w nocy z 5 na 6 września 1566 roku podczas oblężenia Szigetváru, w trakcie wyprawy na Węgry. Jego śmierć tajono przed żołnierzami przez 40 dni. Ciało padyszacha (bez serca i wnętrzności) zabrano do Konstantynopola i pochowano obok Roksolany w mauzoleum wybudowanym na dziedzińcu meczetu Sulejmana.
W 1599 roku w Londynie ukazał się pierwszy w Europie utwór literacki poświęcony temu władcy: The Tragedie of Soliman.

Wielcy wezyrowie za rządów Sulejmana

(w nawiasach podano daty sprawowania urzędu)

• pasza Piri Mehmed (1518–1523), mianowany przez Selima I, ponownie powołany przez Sulejmana
• pasza Pargali Ibrahim (1523–1536), szwagier Sulejmana (mąż Hatiçe), przez wiele lat najbliższy przyjaciel padyszacha
• pasza Ajas Mehmed (1536–1539)
• pasza Lütfi (1539–1541) autor dzieła Afasnam
• pasza Hadym Sulejman (1541–1544), dowódca wyprawy do Indii z 1538 roku
• pasza Rüstem (urząd sprawował dwukrotnie w latach 1544–1553 oraz 1555–1561), zięć Sulejmana (mąż Mihrimah) mecenas sztuki, zaangażowany w śmierć Mustafy, wprowadził sprzedaż urzędów
• pasza Kara Ahmed (1553–1555), stracony z rozkazu sułtana
• pasza Sezim Ali (1561–1565)
• pasza Sokollu Mehmed (1561–1566), jeden z najwybitniejszych polityków osmańskich

Poeta i mecenas

Sinan , nadworny architekt Sulejmana

Sulejman był również poetą, występował pod pseudonimem Muhibbi (czyli miłośnik, zakochany). Najczęściej tworzył gazele. W poezji sułtana wyróżnia się trzy wątki:

• opisujący doświadczenia jego panowania
• wiersze mistyczne i religijne
• poezja liryczna.

Wspierał życie kulturalne, ufundował liczne budowle. Jako mecenas wspierał zwłaszcza architekta Sinana, który zaprojektował liczne budowle, między innymi Meczet Sulejmana (najsłynniejszy projekt), uważany za jedną ze wspanialszych budowli muzułmańskich tego okresu.
Pisał liczne erotyki i listy miłosne adresowane do Roksolany.

Kanuni czyli prawodawca

Tugra Sulejmana I Wspaniałego

W Imperium Osmańskim podstawy porządku prawnego były regulowane przez szariat, równocześnie rozwijano ustawodawstwo pozytywne pod postacią prawa sułtańskiego. Nie obowiązywała jednak zasada nadrzędności szariatu nad prawem stanowionym (np. za kradzież nie obcinano ręki, lecz wysyłano na galery). Sulejman polecił skodyfikować istniejące przepisy fiskalne i administracyjne, opracowane za Mehmeda II. Tak powstał zbiór Kanunname (księga przepisów prawnych). Rozwinął przepisy regulujące gospodarkę rolną, podjął działania mające na celu ujednolicenie systemu prawnego. Sułtan dążył do podniesienia znaczenia prawa sułtańskiego („uświęcenie” prawa świeckiego). Jego najbliższym współpracownikiem w dziedzinie prawa był Ebüssüud, od 1545 pełniący funkcję szejhülislama. Część przepisów opracowanych za panowania Sulejmana obowiązywała do upadku imperium.

Życie prywatne i rodzina Sulejmana

Jego pierwsza żona pozostaje nieznana z imienia. Poślubił ją w roku 1511, gdy przebywał w Kefie. Urodziła syna Mahmuda, który zmarł podczas epidemii ospy 29 października 1521. W życiu Sulejmana nie odegrała znaczącej roli. Zmarła w 1520 roku.
Druga żona nazywała się Gülfem. Jej synem był Murad. Również i on zmarł podczas epidemii ospy 10 października 1521. Gülfem została zabita podczas usiłowania dokonania zamachu na sułtana w 1562 roku.
Trzecia żona – Mâhidevrân – była bardziej znana jako Gülbahar („wiosenna róża”). Po śmierci Mahmuda jej syn, Mustafa (zarządca prowincji Manisa od 1533), początkowo uznany przez Sulejmana za następcę tronu, został stracony z polecenia sułtana, gdy ten ostatni zaczął obawiać się, że wpływy Mustafy w armii są zbyt wielkie.
Czwartą żoną sułtana była Hürrem, w Europie znana jako Roksolana.

Związek Sulejmana z Roksolaną 

Nieznane jest pochodzenie Roksolany, według różnych źródeł mogła ona pochodzić z ruskiej części Królestwa Polskiego i prawdopodobnie została ofiarowana sułtanowi jako niewolnica przez paszę Ibrahima^[1].
Pierwszy syn Sulejmana i Roksolany urodził się w 1521 roku. Roksolana była wielką miłością władcy. Adresował do niej poezję miłosną. Para pozostawiła wiele listów miłosnych. W roku 1530 (data podawana przez angielskiego posła na dworze sułtańskim, George'a Younga) odbył się oficjalny ślub Sulejmana i Roksolany oraz wystawne wesele. Sułtanka zaproponowała budowę meczetu noszącego imię Sulejmana. Pomysł ten zrealizował nadworny architekt Sinan. Wielki wpływ na panującego wykorzystywała do rozgrywek politycznych: wpływała na politykę zewnętrzną (przypisuje się jej przyjazne nastawienie sułtana do Polski), prowadziła korespondencję z Boną Sforzą i Zygmuntem II. Brała udział w walce o wyznaczenie następcy tronu; spowodowała, że jej syn Selim po śmierci ojca objął tron jako Selim II.
Po jej śmierci padyszach prowadził działalność poświęconą pamięci żony (kontynuując dzieło rozpoczęte przez Roksolanę w ostatnich latach życia). Ufundował w imperium liczne obiekty poświęcone jej pamięci. Zostali pochowani w jednej krypcie, ich grobowce sąsiadują ze sobą. Zapoczątkowany przez Roksolanę okres rzeczywistego wpływu żon sułtanów na ich mężów nazywany jest epoką rządów sułtanek.


 

Dzieci Sulejmana

Sulejman miał w sumie co najmniej 10 dzieci, w tym 6 z Roksolaną:

• Mahmud (1512–1521), syn pierwszej żony sułtana
• Mustafa (1515–1553), syn Mahidevran
• Murad (1519–1521), syn Gülfem
• Mehmed (1521–1543), syn Roksolany
• Mihrimah (1522–1578), córka Roksolany
• Abdullah (1523–1526), syn Roksolany
• Raziye (1514/24–1570), córka Mahidevran
• Selim (1524–1574), syn Roksolany
• Bajezid (1526–1562), syn Roksolany
• Dżihangir (1530–1553), syn Roksolany.

Panuje przekonanie, że Sulejman najbardziej kochał córkę Mihrimah. Wykorzystywała to Roksolana, manipulując sułtanem za pomocą dziecka. Później sama Mihrimah wykorzystywała swój wpływ na ojca, by osiągnąć własne cele. W 1539 r. została wydana za mąż za paszę Rustema, późniejszego wielkiego wezyra. Sulejman ufundował na jej cześć meczet, który wybudował architekt Sinan w 1550, na miejscu kościoła świętego Jerzego w Üsküdar, azjatyckiej części Stambułu (w starożytności Chalcedon).
Spośród synów ojca przeżył jedynie Selim. Pozostali zmarli w trakcie walki o następstwo po ojcu. Roksolana, snując intrygi przeciw Mustafie, przyczyniła się do jego śmierci (został uduszony z polecenia Sulejmana). Legenda podaje, że Dżihangir zmarł z żalu po swoim bracie. Bajezid po nieudanej próbie wyeliminowania Selima schronił się wraz z 12 000 swoich ludzi w Persji. Skorzystał w ten sposób z pomocy wroga Imperium, stając się zdrajcą. Sulejman porozumiał się z szachem Persji Tahmaspem, w wyniku czego zwolenników Bajezida zabito w zamian za 4000 złotych monet, a jego samego wraz z czterema synami wydano posłańcom padyszacha. Wyrok śmierci wydany przez sułtana wykonano 28 listopada 1562 roku.