Roksolana

Roksolana (ukr. Роксолана, imię perskie Churrem, także Hürrem, ur. ok. 1505, zm. 15 kwietnia 1558 w Stambule) – konkubina (od około 1520 r.), a następnie żona Sulejmana Wspaniałego, matka sułtana Selima II Pijaka.Prawdopodobnie była córką ruskiego kapłana prawosławnego z Rohatynia leżącego na Rusi Czerwonej (ówcześnie terytorium Królestwa Polskiego, współcześnie Ukrainy). Według XIX-wiecznej literatury Roksolana urodziła się jako Anastazja (Nastia) lub Aleksandra Lisowska. W młodym wieku trafiła do niewoli tureckiej – najpewniej w czasie najazdu Tatarów na Rohatyn w 1509 r., prawdopodobnie jednak nieco później. Około 1520 r. trafiła do sułtańskiego seraju. Pełne nazwisko Anastazji czy Aleksandry jako późniejszej sułtanki Hürrem z tytułami to: Devletlu İsmetlu Hürrem Haseki Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretler.W 1521 urodziła syna Mehmeda. Miała doprowadzić do usunięcia dotychczasowej żony sułtana Mâhidevrân od łask Sulejmana. Swój silny wpływ na Sulejmana wykorzystała do zapewnienia następstwa tronu jednemu ze swoich synów. Urodziła sułtanowi po Mehmedzie kolejno córkę Mihrimah i synów Abdullaha (zmarłego w dzieciństwie nie pokazali tej postaci w serialu), Selima (przyszłego władcę), Bayezida i Dżihangira. W walce o wpływy na dworze doprowadziła do zamordowania najstarszego syna Sulejmana (ze związku z Mâhidevrân), Mustafy (1553), oraz wielkiego wezyra Ibrahima (1536).
W roku 1530 (data podawana przez angielskiego obserwatora sir Georgia Younga) odbył się oficjalny ślub sułtana Turcji Sulejmana Wspaniałego i Roksolany oraz wystawne wesele.
Zmarła 15 kwietnia 1558 i została pochowana w Stambule, przy meczecie Sulejmana.Z jej dzieci syn Mehmed zmarł w 1543, Dżihangir zginął na wojnie w Persji w 1553, a Bayezid został stracony w 1562. Następcą Sulejmana Wspaniałego na tronie Imperium Osmańskiego został w 1566 Selim II, uważany za najmniej zdolnego z rodzeństwa.
Wraz z mężem stała się bohaterką wielu utworów artystycznych, m.in. symfonii C-dur Haydna z 1777. Roksolana była adresatką listów i poezji miłosnej Sulejmana. Miała prawdopodobnie wpływ na politykę zagraniczną Turcji; zachowały się jej dwa listy do króla Polski Zygmunta Augusta, w których wyrażała współczucie po śmierci Zygmunta Starego. Istnieje teoria, że dość łagodna polityka Sulejmana wobec Polski wynikała z wpływu Roksolany, czującej silne związki z rodzinną ziemią. Sułtanka była znana z licznych fundacji budowli religijnych (jako pierwsza kobieta w Turcji), głównie meczetów i szkół koranicznych (m.in. w Stambule, Mekce, Medynie, Adrianopolu).
Imię Roksolana pojawiło się w literaturze francuskiej i włoskiej; oznaczało jej pochodzenie z Rusi i występowało w formach Roxolana, Roxolane, Roxelane, Rosanna, la Rossa. Imię Hürrem, nadane przyszłej sułtance w haremie, oznaczało z kolei „radosna”, „pogodna”, „kwitnąca”. Wskutek błędu Samuela Twardowskiego, który w swojej relacji z poselstwa w Turcji w latach 1621–1623 nagłośnił sprawę nazywania Roksolany „siostrą króla polskiego”, powstała legenda o królewskim pochodzeniu sułtanki. W rzeczywistości chodziło o symboliczne nazywanie sułtana „bratem króla Polski”, a w konsekwencji jego żony – „siostrą króla”.